Yopishqoqlik, egiluvchanlik, zichlik, yumshatish harorati va foydalanish sohasi ko'rsatkichlari bo'yicha bitumning quyidagi markalari ajratiladi: yo'l, qurilish va tom yopish. Ushbu turlarning har biri GOST bo'yicha o'z harf belgilariga ega - masalan, ko'pchilik yo'llarda BN qisqartmasi, tom yopish uchun esa - BNK mavjud.
Dunyoda ishlab chiqarilgan bitumlarning 2/3 qismi yo'l navlari hisoblanadi. Bu ularning keng qo'llanilishi va yo'l qurilishiga doimiy talab bilan izohlanadi. GOST 22245-90 yo'l bitumining barcha markalari uchun sifat standartlarini tartibga soladi. Biroq, ushbu hujjatga murojaat qilishdan oldin, aralashmalarning asosiy xususiyatlarini tushunish va ular nimaga ta'sir qilishini tushunish kerak.
Bitum turlari: xususiyatlarini o’rganamiz
1. Penetratsiya. Bu ma'lum bir harorat rejimida ignaning kirib borish chuqurligini
aniqlaydigan ko'rsatkich. Penetratsiya qanchalik baland bo'lsa, issiqlikka chidamlilik shunchalik yuqori bo'ladi, shuning uchun aralashmani kengroq harorat oralig'ida ishlatish mumkin.
2. Mo'rtlik harorati. Uning tasiri ostida qoplama qisqa muddatli kuch tasirida ham parchalanadi. Mo'rtlik harorati qanchalik past bo'lsa, shuncha yaxshi bo'ladi, chunki aralashmani hatto noldan past haroratlarda ham ishlatish mumkin. Qoida tariqasida, u -30 ° C gacha tushadi. Mo'rtlik nuqtasi minimal harorat oralig'ini ko'rsatadi va bitumning turli markalari uchun farqlanadi.
3. Yumshatish harorati. U bilan bitum suyuqlik holatiga o'tadi, butunlay yumshatiladi.
4. Uzayuvchanlik va yopishqoqlik. Bu izchillikni tavsiflovchi ko'rsatkichlar. Maksimal foydalanish haroratida yopishqoqlik eng yuqori bo'lishi maqsadga muvofiqdir. Uzayuvchanlik (moddaning ipga cho'zilish qobiliyati) ham imkon qadar yuqori bo'lishi kerak: yopishqoq yo'l bitum markalari uchun bu ko'rsatkich 40 sm dan ortiq bo'lishi kerak.
5. Adeziya. Bu sirtlarga "yopishish" qobiliyatidir. Yopishqoqlik qanchalik yuqori bo'lsa, shuncha yaxshi bo'ladi, shu bilan birga adgeziya keng harorat oralig'ida yuqori bo'lishi kerak. Yopishqoqlik bilvosita har xil turdagi bitumlardan tayyorlangan qoplamalarning chidamliligiga ta'sir qiladi: shu tufayli yo'l qoplamasi avtomobil g'ildiraklari ostida buzilishdan saqlanadi.
Yopishqoq yo'l bitumining qanday markalari mavjud?
Yopishqoq bitumlar, suyuq bitumlardan farqli o'laroq, asfalt-beton aralashmalarini ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. Ular issiq, illiq va sovuq aralashmalar uchun to’g’ri keladi. Ko'pincha asfalt yotqizish uchun bitumning ikkita navi tanlanadi - BND va BN.
Ularning farqi nimada?
BND neft yo'l bitumini anglatadi. Bu yo'l qoplamalarini ishlab chiqarish uchun mo'ljallangan maxsus bitum turi. Ushbu turdagi bitum yuqori yumshatish haroratiga, katta penetratsiyaga va past mo'rtlik haroratiga ega. Shu sababli, asfalt harorat o'zgarishiga va yuklarga chidamli bo'lib chiqadi. BN toifali bitumning penetratsiyasi pastroq va mo'rtlik harorati yuqoriroq bo’lib. Ular qurilishda eng ko'p qo'llaniladi: poydevorlarga ishlov berish, binolarning ichki va tashqi gidroizolyatsiyasi, quvurlarni yotqizish, mastikalar va laklar ishlab chiqarish uchun.
Agar yopishqoq yo'l bitum markalari haqida gapiradigan bo'lsak, GOST 22245-90 quyidagi turlarni belgilaydi:
BND 200/300;
BND 130/200;
BND 90/130;
BND 60/90;
BND 40/60.
Turli hududlarda yo'l qurilishida qanday turdagi yo'l bitumlaridan foydalaniladi?
Yuqoridagi ko'rsatkichlarga qarab, ma'lum hududlarda yo'l qoplamalarini yaratish uchun yopishqoq yo'l bitumining turli markalari qo'llaniladi. Xususiyatlari asfalt qanchalik mustahkam va bardoshli bo'lishini aniqlaydi. Mutaxassislar quyidagi tavsiyalarni berishadi:
BND 40/60 yozgi harorati 30 °C dan yuqori bo'lgan iliq mintaqalar uchun to’g’ri keladi, u yuqori haroratga yaxshi bardosh beradi va yumshamaydi, shu bilan birga mo'rtlik harorati etarlicha yuqori, shuning uchun qoplama sovuqqa chidamliligi past.
BND 60/90- ham asosan issiq iqlimi bo'lgan mintaqalarda qo'llaniladi.
BND 90/130 bitumning eng universal navidir. U Rossiyaning deyarli barcha hududlarida qo'llanilishi mumkin. Yana bir afzalligi- sovuq mavsumda yo'l ishlarini bajarish imkoniyati. Aralashmaning ish harorati -20 dan +5 ° C gacha bo'ladi.
BND 130/200 - mo''tadil va sovuq iqlimi bo'lgan hududlarda qollash uchun tog’ri keladi.
BND 200/130 - asosan kuzda, qishda va bahorda past haroratga ega, qattiq sovuq bo'lgan joylarda qo'llaniladi (o'rtacha oylik harorat -20 °C gacha), chunki u eng yuqori sovuqqa chidamliligiga ega va salbiy harorat ta'sirida yorilib ketmaydi.
Dunyoda ishlab chiqarilgan bitumlarning 2/3 qismi yo'l navlari hisoblanadi. Bu ularning keng qo'llanilishi va yo'l qurilishiga doimiy talab bilan izohlanadi. GOST 22245-90 yo'l bitumining barcha markalari uchun sifat standartlarini tartibga soladi. Biroq, ushbu hujjatga murojaat qilishdan oldin, aralashmalarning asosiy xususiyatlarini tushunish va ular nimaga ta'sir qilishini tushunish kerak.
Bitum turlari: xususiyatlarini o’rganamiz
1. Penetratsiya. Bu ma'lum bir harorat rejimida ignaning kirib borish chuqurligini
aniqlaydigan ko'rsatkich. Penetratsiya qanchalik baland bo'lsa, issiqlikka chidamlilik shunchalik yuqori bo'ladi, shuning uchun aralashmani kengroq harorat oralig'ida ishlatish mumkin.
2. Mo'rtlik harorati. Uning tasiri ostida qoplama qisqa muddatli kuch tasirida ham parchalanadi. Mo'rtlik harorati qanchalik past bo'lsa, shuncha yaxshi bo'ladi, chunki aralashmani hatto noldan past haroratlarda ham ishlatish mumkin. Qoida tariqasida, u -30 ° C gacha tushadi. Mo'rtlik nuqtasi minimal harorat oralig'ini ko'rsatadi va bitumning turli markalari uchun farqlanadi.
3. Yumshatish harorati. U bilan bitum suyuqlik holatiga o'tadi, butunlay yumshatiladi.
4. Uzayuvchanlik va yopishqoqlik. Bu izchillikni tavsiflovchi ko'rsatkichlar. Maksimal foydalanish haroratida yopishqoqlik eng yuqori bo'lishi maqsadga muvofiqdir. Uzayuvchanlik (moddaning ipga cho'zilish qobiliyati) ham imkon qadar yuqori bo'lishi kerak: yopishqoq yo'l bitum markalari uchun bu ko'rsatkich 40 sm dan ortiq bo'lishi kerak.
5. Adeziya. Bu sirtlarga "yopishish" qobiliyatidir. Yopishqoqlik qanchalik yuqori bo'lsa, shuncha yaxshi bo'ladi, shu bilan birga adgeziya keng harorat oralig'ida yuqori bo'lishi kerak. Yopishqoqlik bilvosita har xil turdagi bitumlardan tayyorlangan qoplamalarning chidamliligiga ta'sir qiladi: shu tufayli yo'l qoplamasi avtomobil g'ildiraklari ostida buzilishdan saqlanadi.
Yopishqoq yo'l bitumining qanday markalari mavjud?
Yopishqoq bitumlar, suyuq bitumlardan farqli o'laroq, asfalt-beton aralashmalarini ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. Ular issiq, illiq va sovuq aralashmalar uchun to’g’ri keladi. Ko'pincha asfalt yotqizish uchun bitumning ikkita navi tanlanadi - BND va BN.
Ularning farqi nimada?
BND neft yo'l bitumini anglatadi. Bu yo'l qoplamalarini ishlab chiqarish uchun mo'ljallangan maxsus bitum turi. Ushbu turdagi bitum yuqori yumshatish haroratiga, katta penetratsiyaga va past mo'rtlik haroratiga ega. Shu sababli, asfalt harorat o'zgarishiga va yuklarga chidamli bo'lib chiqadi. BN toifali bitumning penetratsiyasi pastroq va mo'rtlik harorati yuqoriroq bo’lib. Ular qurilishda eng ko'p qo'llaniladi: poydevorlarga ishlov berish, binolarning ichki va tashqi gidroizolyatsiyasi, quvurlarni yotqizish, mastikalar va laklar ishlab chiqarish uchun.
Agar yopishqoq yo'l bitum markalari haqida gapiradigan bo'lsak, GOST 22245-90 quyidagi turlarni belgilaydi:
BND 200/300;
BND 130/200;
BND 90/130;
BND 60/90;
BND 40/60.
Turli hududlarda yo'l qurilishida qanday turdagi yo'l bitumlaridan foydalaniladi?
Yuqoridagi ko'rsatkichlarga qarab, ma'lum hududlarda yo'l qoplamalarini yaratish uchun yopishqoq yo'l bitumining turli markalari qo'llaniladi. Xususiyatlari asfalt qanchalik mustahkam va bardoshli bo'lishini aniqlaydi. Mutaxassislar quyidagi tavsiyalarni berishadi:
BND 40/60 yozgi harorati 30 °C dan yuqori bo'lgan iliq mintaqalar uchun to’g’ri keladi, u yuqori haroratga yaxshi bardosh beradi va yumshamaydi, shu bilan birga mo'rtlik harorati etarlicha yuqori, shuning uchun qoplama sovuqqa chidamliligi past.
BND 60/90- ham asosan issiq iqlimi bo'lgan mintaqalarda qo'llaniladi.
BND 90/130 bitumning eng universal navidir. U Rossiyaning deyarli barcha hududlarida qo'llanilishi mumkin. Yana bir afzalligi- sovuq mavsumda yo'l ishlarini bajarish imkoniyati. Aralashmaning ish harorati -20 dan +5 ° C gacha bo'ladi.
BND 130/200 - mo''tadil va sovuq iqlimi bo'lgan hududlarda qollash uchun tog’ri keladi.
BND 200/130 - asosan kuzda, qishda va bahorda past haroratga ega, qattiq sovuq bo'lgan joylarda qo'llaniladi (o'rtacha oylik harorat -20 °C gacha), chunki u eng yuqori sovuqqa chidamliligiga ega va salbiy harorat ta'sirida yorilib ketmaydi.